‘Ik zit vandaag niet zo lekker in mijn vel’. Misschien zeg jij dit zelf ook weleens. Waarschijnlijk bedoel je ermee dat je je vandaag niet zo goed voelt, somber of verdrietig voelt. Of misschien niet zo goed weet hoe je je vandaag voelt, en is dat nou juist het probleem. Gek spreekwoord eigenlijk, ‘niet zo lekker in je vel zitten’, vind je niet?
Hoewel veel spreekwoorden gek klinken zodra je er langer over nadenkt, kunnen ze soms wel een diepzinnige en relevante boodschap bevatten. ‘Niet lekker in je vel zitten’ heeft iets te maken met hoe je je voelt. Hoe je je voelt ‘in’ je vel, in je lichaam. Je kunt dus blijkbaar zowel lekker, als niet lekker in je lichaam zitten. Je lichaam is tenslotte wat er ‘in’ je vel zit. Toch?
Ondanks ons taalgebruik laat zien dat ons lichaam een belangrijke rol speelt bij hoe we ons voelen, heeft de geestelijke gezondheidszorg in het algemeen weinig aandacht aan het lichaam geschonken. Natuurlijk wordt er in de geestelijke gezondheidszorg aandacht gegeven aan het onder woorden brengen van emoties of gevoelens. Emoties of gevoelens hebben echter altijd ook een lichamelijke kant; het lijf vertelt ons met lichamelijke sensaties, in houding en beweging hoe we ons voelen.
De gevolgen van psychische klachten op het lichaam zijn voor veel mensen herkenbaar. Je kunt hierbij denken aan het effect van angst of spanning. Angstige of gespannen mensen hebben vaker gespannen spieren en zijn bovendien gevoeliger voor pijn. Angst en spanning kan bovendien zorgen voor het gevoel van benauwen, verstarren of verstijven. ‘Verstijven van angst’ is wederom een veelzeggend spreekwoord dat de samenhang tussen lichaam en geest benadrukt.
Naast deze gevolgen van psychische klachten op het lichaam is er ook een meer voelend en ervarend aspect van het lichaam dat voor problemen kan zorgen. Mensen met trauma-gerelateerde klachten rapporteren vaak angstige opvattingen over de wereld of opdringerige gedachten en beelden. Tegelijkertijd rapporteren dezelfde mensen vaak problemen die gerelateerd zijn aan hun lichaam. Ze ervaren bijvoorbeeld problemen met hoe het lichaam voelt of hoe zij zich tot hun lichaam verhouden. Het lichaam kan geassocieerd worden als een bron van pijn of iets waar iemand zich het liefst verre van houdt.
Hoewel de meeste therapievormen zich het beste laten omschrijven als praat-therapieën, zijn er ook therapievormen die meer gericht zijn op het lichaam. Zo bestaat er lichaams-gerichte therapie, psychomotorische therapie en zijn er lichaamsgerichte oefeningen die onderdeel kunnen zijn van de meer gangbare praat-therapieën. Een voorbeeld van een lichaamsgerichte oefening is een oefening waarbij de therapeut naar jou toe loopt om samen te onderzoeken waar jouw grens ligt, hoe je dit in je lichaam op kunt merken en hoe je je grens duidelijk aan kunt geven.
Bij GGZ-Noord|Nynke proberen wij nieuwe inzichten en opvattingen over geestelijke gezondheid en het lichaam te betrekken bij onze behandelingen. Zo hebben wij in ons team een psychomotorisch therapeut en werken wij samen met een fysiotherapeutische praktijk. Op deze manier hopen wij onze cliënten zo goed mogelijk te ondersteunen bij hun herstel, en helpen wij hen om beter in hun vel te gaan zitten.
Geschreven door: Jochem Noordberger